فروشگاه اینترنتی اناربارشاپ

معرفی هنر منبت کاری :

منبت کاری چوب نام یکی از صنایع دستی اصیل ایران می‌باشد. مواد اولیه منبت انواع چوب درختان می‌باشد هر چه جنس چوب درخت محکم تر و فشرده تر باشد کار منبت بهتر و زیباتر و با دوام تر می‌باشد. مثل چوب گردو، شمشاد، گلابی. هنرمندان ابتدا طرح مورد نظر روی چوب کشیده شده و و سپس حکاکی شده و سپس به صورت برجسته و حجم دار درآورده می‌شود.

قدیمی‌ترین اثر منبت موجود که تاریخ نیمهٔ اول قرن سوم هجری قمری را دارد یک لنگه در چوبی متعلق به مسجد جامع عتیق شهر زیبای شیراز است که روی آن با خلال‌هایی از چوب گردو و نقوش پر ضلعی بسیار زیبایی زینت شده و بعد از آن باید یک سر در منبت کاری شده از چوب کاج را مورد اشاره قرار داد که ساخت قرن چهارم هجری قمری است و روی آن با ظرافت کامل خط کنده کاری شده‌است.

بعد از ظهور اسلام و با توجه به شیوع روحیهٔ ساخت مراکز و مساجد اسلامی، هنرمندان ایرانی جزو اولین کسانی بودند که تمامی‌ توان و استعداد خویش را صرف تزئین مساجد کردند و به موازات هنر نمایی معماران، کاشیکاران سنگتراشان، گچبرها و… منبت کاران نیز جذب فعالیت در این زمینه شدند و آثاری به وجود آوردند که متأسفانه امروزه نمونه‌های زیادی از آن‌ها در دست نیست ولی به اتکای همان باقیمانده‌های ناچیز می‌توان گفت آنچه برای تزئین مساجد و به شکل منبر، رحل قرآن و در و پنجره ساخته شده نمونهٔ بسیار ارزنده یی از ذوق و هنر ایرانیان است.

در دورهٔ صفویه، با توجه به اینکه ساخت ابنیهٔ مذهبی و نیز کاخ‌های سلطنتی در ایران افزایش چشم گیر و محسوسی یافت عدهٔ زیادی از هنرمندان به اصفهان که مرکز کشور بود و اکثر ابنیهٔ مورد اشاره در آن احداث می‌شد روی آوردند و تجمع این هنرمندان در یک نقطه به ویژه شهر گلپایگان، که تبادل تجربیات از اولین برآیندهای آن بود باعث شد تا آثاری ماندنی و اعجاب‌انگیز به وجود آید.

به دنبال حملهٔ افغان‌ها به ایران و پس از آن درگیری‌های سیاسی که عرصه را بر هر نوع فعالیت سازنده‌ای محدود می‌گرداند هنرمندان و صنعتگران منبت کار تدریجاً پراکنده و جذب مشاغلی غیر تخصصی شدند و آن هنرمندانی هم که هنوز به کار اشتغال داشتند و با سماجت می‌کوشیدند تا جلوی مرگ این هنر صنعت ارزنده را بگیرند مجال چندانی برای فعالیت در رشتهٔ هنری و صنعتی خود نداشتند. در این زمان، گلپایگان (استان اصفهان) و آباده (از توابع استان فارس) تنها مراکز تجمع منبت کاران کشور به حساب می‌آمدند و جز این دو شهر، در هیچ جای دیگر از کشور پهناورمان ایران، نشانی از منبت کاران و منبت کاری دیده نمیشد.

بعد از سقوط سلسلهٔ قاجاریه، مردم که از واگذاری بدون قید و شرط کشور توسط حکومتگران به بیگانگان به تنگ آمده و جستجو گر راهی برای بازگشت به ارزش‌های فرهنگی و صنعتی خویش بودند، علیرغم حکومت کودتا که سعی در حفظ روابط و ضوابط پیشین داشت بسیاری از معیارها را در هم ریختند و بدیهی است که در چنین شرایط ی هنرمندان و صنعتگران و اهل حرفه نیز نقشی بزرگ داشتند. در همین رابطه استاد علی مختاری گلپایگانی (رئیس صنایع مستظرفه مدرسه دارالفنون) و استاد احمد صنیعی و که جزو معدود باقیماندگان استادان منبت کار بودند به تهران آمده و ضمن جدی گرفتن حرفهٔ منبت کاری به تربیت شاگردانی جهت احیا و حفظ هنر و صنعت گذشتگانشان پرداختند و تأسیس سازمان صنایع دستی ایران به عنوان حافظ و نگاهبان صنایع سنتی و بومی وسیلهٔ دیگری بود که باعث شد تا عده‌ای در زیر چتر حمایت آن گرد آمده و مانع مرگ منبت کاری در ایران شوند.

گلپایگان مهد منبت ایران:

گلپایگان از جمله شهرهای کهن ایران زمین و دارای آثار تاریخی بسیاری است. این دیار کهن دارای صنایع دستی اصیلی همچون گیوه دوزی، قالی بافی، گلیم و جاجیم، رنگرزی، گره چینی،منبت، پیکر تراشی، چرم دوزی، خاتم کاری و معرق و مشبک و مینا کاری می باشد.

هنر منبت گلپايگان از جمله صنايع دستي مشهور و قدیمی این شهر است، هنر منبت‌كاري گلپایگان از زمان‌هاي گذشته اساتيد به نامی داشته است و كارهاي ارزشمند بسیاری از آنان هر چند به نام كارهاي هنري اين شهرستان معرفي نشده، اما در اغلب كاخ‌ها و اماكن و فروشگاه‌ها موجود است. منبت‌كاران با هنر بی مانند خود، انواع نقش‌هاي جالب را با نيش قلم منبت بر روي چوب گلابي و گردو و امثال آن در مي‌آورند و با تلفيق برش سطحي جوش‌ها و گره‌هاي چوب سنجد و برخي چوب‌هاي جنگلي كه بر سطح كار مي‌چسبانند، وسائل تزئيني و چشم‌نوازي مي‌سازند. انواع قاب عكس و ظروف و جعبه‌هاي منبت كه هنرمندان گلپايگاني مي‌سازند وسائل تزئيني و دكوراسيون منازل و فروشگاه‌هاي هنري را تشكيل مي‌دهد.منبت كاري بسيار پر زحمت و ظریف است و به علت عدم توجه به ارزش كار هنرمندان، بايد بپذيريم كه فقط عشق و علاقه به كار هنري است كه اين خلاقان هنرمند را به فعالیت در این حوزه وا داشته است.

از نمونه‌های قدیمی منبت گلپایگان می توان به قسمت بالای در ورودی هفده‌تن گلپایگان، منبر و درب مسجد روستای سرآور گلپایگان و درب امامزاده ابوالفتوح روستای زیبای وانشان و آثار استادانی چون استاد حیدر قاشق تراش، استاد حبیب الله یادگاری، استاد عبدالحسین معظمی، برادران مختاری (علی و محمد)، محمد رضا توسلی،احمد محسنی، محمدعلی فخاری، حسین فخاری و حیدر نیکنام (که برخی آثارش در در موزه امام رضا(ع) است)،اشاره کرد.تعمیر منبر صاحب الزمان مسجد گوهرشاد نیز اثر استاد حیدر نیکنام گلپایگانی است. در بهار 1397 هم دو اثر ارزشمند منبت کاری استاد قدیری گلپایگانی شامل «آیه انّا فتحنا لک فتحاً مبیناً»و «یا ضامن آهو» به موزه امام رضا (ع) اهدا شد.

در حال حاضر اساتید به نامی همچون استاد توسلی،استاد قدیری، استاد کریمی، استاد حسینی،… در شهر گلپایگان در حال فعالیت می باشند و با عشق و علاقه آموزش های لازم را نیز به هنرآموزان ارائه می نمایند. تلاش مسئولان گلپایگان بر این است که با توجه به اینکه منبت گلپایگان برند برتر ایران از گذشته بوده است، به عنوان شهر ملی منبت ثبت گردد.

دو اثر زیر از استاد محمدرضا توسلی گلپایگانی می باشد.

دو اثر زیر از مرحوم استاد حیدر نیکنامی است:

تابلوی زیر اثر استاد سید مرتضی حسینی گلپایگانی می باشد:

امید است با حمایت های لازم این هنر اصیل ایرانی بیش از گذشته مورد توجه قرار گیرد و با تمرکز بر معرفی مناسب تر آثار ارزشمند این منطقه ضمن حراست از این هنر ارزشمند زمینه اشتغال بیشتری فراهم گردد. 

منابع: 

-انجمن وردپاتکان گلپایگان

-دیارعالمان

-آخاله

-ویکی پدیا